Jakie zagrożenia mogą się pojawić?
Zagrożenia wynikające z posiadania większej ilości udziałowców (spółka z o.o.) są znacznie większe, niż w przypadku posiadania większej ilości akcjonariuszy (spółka akcyjna). Decydując się na oddanie części udziałów lub akcji w ręce inwestorów musimy pamiętać o tym, aby nie oddać zbyt dużo. Mogłoby się to wiązać z utratą władzy nad spółką lub oddaniem dodatkowych uprawnień, które wynikają z przepisów powszechnie obowiązujących lub mogą wynikać z zapisów umowy lub statutu spółki.
Udziałowiec (wspólnik) w spółce z o.o. może współdecydować o losach spółki poprzez udział w zgromadzeniu oraz wykonywanie prawa głosu. Im większą liczbę (wartość nominalną) udziałów w kapitale zakładowym ma dany wspólnik, tym co do zasady większą liczbą głosów dysponuje podczas podejmowania uchwał wspólników. Mniejszościowi udziałowcy mogą wpływać na sprawy spółki m.in. poprzez zawieranie porozumień co do wykonywania prawa głosu. Ponadto uprawnienia jakie może posiadać udziałowiec to m.in.:
- prawo do zwołania nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników, jak również umieszczenia określonych spraw w porządku obrad najbliższego zgromadzenia wspólników. Prawo to przysługuje wspólnikowi lub wspólnikom reprezentującym co najmniej 1/10 kapitału zakładowego, chyba że w umowie spółki zostanie to zapisane w inny sposób.
- prawo do żądania wyznaczenia przez sąd rejestrowy biegłego rewidenta, w celu zbadania rachunkowości oraz działalności spółki. Prawo to przysługuje wspólnikowi lub wspólnikom reprezentującym co najmniej 1/10 kapitału zakładowego, chyba że w umowie spółki zostanie to zapisane w inny sposób.
- W określonych sytuacjach prawo do zaskarżania uchwał zgromadzenia wspólników.
- Prawo do udziału w zysku wynikającego z rocznego sprawozdania finansowego i przeznaczonego do podziału uchwałą zgromadzenia wspólników.
- Prawo pierwszeństwa objęcia udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym, o ile umowa spółki lub uchwała o podwyższeniu nie stanowi inaczej.
- uprawnienia kontrolne, m.in. do przeglądania ksiąg i dokumentów spółki. Umowa spółki może ustanowić radę nadzorczą lub komisję rewizyjną albo oba te organy. W przypadku ustanowienia organu nadzoru umowa spółki może wyłączyć albo ograniczyć indywidualną kontrolę wspólników.
- prawo do dochodzenia naprawienia szkody wyrządzonej spółce.
- prawo żądania rozwiązania spółki przez sąd.
W przypadku spółek akcyjnych, akcjonariusz ma mniejsze uprawnienia niż w przypadku udziałowców (wspólników) w spółce z o.o., a określone prawa mogą być uzależnione od ilości posiadanych akcji.
- Do najważniejszych uprawnień akcjonariuszy nalezą m.in.:
- prawo do udziału w zysku spółki, a więc prawo do dywidendy, jeżeli takowa będzie wypłacana przez spółkę.
- Prawo poboru, a więc na pierwszeństwa objęcia nowych akcji w stosunku do liczby posiadanych akcji. Warunkiem powstania tego prawa jest podjęcie uchwały przez walne zgromadzenie o emisji nowych akcji przez spółkę.
- Prawo do udziału w majątku likwidacyjnym – po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego akcjonariusz ma prawo do majątku spółki, a dokładniej do kwoty likwidacyjnej, czyli tej części majątku spółki, która zostanie po uregulowaniu wszystkich zobowiązań.
- Prawo do uczestnictwa w walnym zgromadzeniu oraz prawo głosu podczas walnego zgromadzenia, chyba że statut będzie stanowił inaczej i prawo udziału nie będzie tożsame z prawem głosu podczas walnego zgromadzenia akcjonariuszy.
- Prawo do zwoływania walnego zgromadzenia – akcjonariusze, których udział w spółce przekracza 5% mogą żądać zwołania nadzwyczajnego walnego zgromadzenia i zadecydować, jakie sprawy będą na nim omawiane. Mogą też żądać umieszczenia spraw w porządku obrad najbliższego walnego zgromadzenia.
- W określonych sytuacjach akcjonariusz ma prawo do zaskarżania uchwał, np. jeżeli uchwała jest sprzeczna ze statutem lub dobrymi obyczajami i miała na celu pokrzywdzenie akcjonariusza, bądź godziła w interes spółki, akcjonariusz może wnieść pozew do sądu.
- Prawo
do informacji, o ile udzielenie informacji nie wyrządzi szkody spółce,
np. przez ujawnienie tajemnicy handlowej lub organizacyjnej.
Jak wyliczyć minimalną wysokość inwestycji (minimum investment amount)? Co od tego zależy?
Minimalny kapitał zakładowy spółki z o.o. wynosi 5 000pln, natomiast w przypadku spółki komandytowo akcyjnej to 50 000pln, a spółki akcyjnej to 100 000pln. W przepisach prawa nie ma mowy o podwyższaniu kapitału o kwoty minimalne poza założeniem, że wartość nominalna udziału współce z o.o. musi wynosić 50pln, a wartość nominalna akcji nie może być niższa niż 1 gr. Trzeba pamiętać, że wartość nominalna powiązana jest z kapitałem zakładowym i odpowiada ona proporcjonalnemu udziałowi wspólnika (udziałowca) lub akcjonariusza w majątku spółki. Wartość nominalna nie musi jednak odpowiadać wartości rynkowej udziału lub akcji, która może być znacznie wyższa. Dla przykładu w spółce z o.o., jeżeli spółka ma kapitał zakładowy w wysokości 5000, 10 000 lub nawet 100 000 złotych, wyemitowanie 10% udziałów, na pierwszy rzut oka może być dla nas nieopłacalne. Teoretycznie zyskamy odpowiednio około 250, 500 lub 5000 złotych z inwestycji. Jeżeli jednak mamy do czynienia ze spółką, która dynamicznie się rozwija, jej faktyczna wartość wynosi kilka milionów bo, np. ma produkt, który jest tyle wart, nie ma większego znaczenia, że jej kapitał zakładowy wynosi 5000 złotych. Kwota kapitału zakładowego to w realnym świecie dość ulotna suma, która odpowiada wartości spółki z o.o. na samym początku jej powołania. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby np. jeden udział o wartości nominalnej 50 złotych miał wartość rynkową nawet 5 000 000 złotych. Teoretycznie udział jest wart tyle, ile jest w stanie zapłacić za niego inwestor. Tutaj jest cała „tajemnica” crowdfundingu inwestycyjnego. O ile możemy „wyemitować” udziały o wartości nominalnej 1 000 złotych, o tyle możemy uzyskać za nie kwotę kilkadziesiąt razy wyższą.
Jakie są rodzaje udziałów (i ew. akcji) i w jaki sposób to wpływa potem na zarządzanie spółką?
Udziały w spółce z o.o. mogą mieć różny charakter ale z perspektywy praw i obowiązków wspólników najważniejszym będzie forma ich uprzywilejowania. Z tego względu będzie można wyróżnić udziały zwykłe i uprzywilejowane. Uprzywilejowanie udziału może dotyczyć n.in. prawa głosu, prawa do dywidendy lub sposobu uczestniczenia w podziale majątku w przypadku likwidacji spółki. Uprzywilejowanie dotyczące prawa głosu może dotyczyć udziałów o równej wartości nominalnej i może przyznawać uprzywilejowanemu więcej głosów niż jeden ale nie więcej niż trzy. Kwestia uprzywilejowania udziałów powinna wynikać z postanowień umowy spółki. Uprzywilejowanie co do prawa do dywidendy polega na tym, iż na udziały uprzywilejowane w ten sposób przysługuje dywidenda, która przewyższa, jednak nie więcej niż o połowę, dywidendę przysługującą na udziały zwykłe.
Podobnie jak udziały w spółce z o.o., tak akcje w spółce akcyjnej mogą mieć charakter zwykły i uprzywilejowany. Rodzaje i charakter uprzywilejowania powinien zostać określony w statucie ale podobnie jak w przypadku spółki z o.o. uprzywilejowanie do dywidendy ma pewne ustawowe ograniczenia. Akcje można podzielić dodatkowo ze względu na ich charakter na akcje imienne lub na okaziciela, pieniężne i aportowe, głosowe i nieme, gratisowe, objęte współwłasnością, winkulowane. Charakter, jaki przyjmą akcje emitowane dla inwestorów w związku z crowdfundingiem inwestycyjnym, zależą od naszej woli ale z reguły będą to akcje na okaziciela, a wiec nie przypisane do konkretnej osoby, akcje pieniężne, a więc uzyskane za środki pieniężne, a także dające prawo głosu podczas walnego zgromadzenia akcjonariuszy.
Jakub Szajdziński
Specjalizuję się w pomocy prawnej na rzecz przedsiębiorstw z sektora nowych technologii, IT, e-commerce, web&mobile, a także obsłudze spółek prawa handlowego.
