Podobnie, jak prawo do odstąpienia od umowy, także rękojmia jest uregulowana ustawowo, z tą jednak różnicą, że nie dotyczy tylko umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa i na odległość ale również sprzedaży w tradycyjnym tego słowa znaczeniu. Zgodnie z treścią art. 556 Kodeksu cywilnego „Sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę fizyczną lub prawną”. Najprościej rzecz ujmując, wada fizyczna polega na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową (np. nie ma właściwości, o których sprzedawca zapewniał), natomiast wada prawna dotyczy sytuacji prawnej sprzedanej rzeczy (np. sprzedawca zataił, że rzecz nie jest jego własnością). Rękojmia potocznie nazywana jest również reklamacją.
W przeciwieństwie do prawa odstąpienia od umowy, rękojmia dotyczy także stosunków B2B, a więc relacji łączących przedsiębiorców, aczkolwiek sprzedawca może w tym wypadku swoją odpowiedzialność ograniczyć lub całkowicie wyłączyć. Kwestia ewentualnego wyłączenia lub ograniczenia rękojmi jest sprawą umowną, strony umowy w samej jej treści mogą taki zapis zastrzec. W tym miejscu warto pamiętać, że np. regulamin sklepu czy serwisu internetowego jest umową choć w specyficznej formie. Co za tym idzie, jeżeli dokonujemy zakupu „na firmę” i zaakceptowaliśmy regulamin, w którym był zapis o wyłączeniu rękojmi wobec przedsiębiorcy, nie będziemy mogli skorzystać z tego uprawnienia, powołując się na kodeks cywilny. W przypadku konsumentów ograniczenie lub wyłączenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest dopuszczalne tylko w przypadkach określonych w przepisach szczególnych. Wyłączenie w przypadkach innych niż określone w przepisach szczególnych jest klauzulą niedozwoloną i nie może mieć miejsca.
Sprzedawca odpowiada z tytułu rękojmi za wady fizyczne przez dwa lata od wydania rzeczy kupującemu (przy sprzedaży nieruchomości – 5 lat). Przy wadach prawnych terminy są takie same, z tym że bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym kupujący dowiedział się o istnieniu wady (jeśli dowiedział się na skutek powództwa osoby trzeciej, termin oblicza się od dnia, w którym orzeczenie wydane w sporze z osobą trzecią stało się prawomocne).
Jeżeli rzecz sprzedana ma wadę, kupujący może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny, albo odstąpić od umowy (tylko jeżeli wada jest istotna), chyba, że sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie (nie dotyczy to jednak sytuacji, w której rzecz była już wymieniona lub naprawiana lub jeżeli sprzedawca nie uczynił zadość obowiązkowi wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady).
Kolejną różnicą pomiędzy rękojmią dla konsumentów i przedsiębiorców są uprawnienia tych pierwszych – konsument może zamiast zaproponowanego przez sprzedawcę usunięcia wady żądać wymiany rzeczy na wolną od wad, albo zamiast wymiany rzeczy żądać usunięcia wady, chyba że doprowadzenie rzeczy do zgodności z umową w sposób wybrany przez kupującego jest niemożliwe albo wymagałoby nadmiernych kosztów w porównaniu ze sposobem proponowanym przez sprzedawcę.
Roszczenia z tytułu rękojmi przedawniają się z upływem roku, licząc od dnia stwierdzenia wady, z tym że jeżeli kupującym jest konsument, bieg terminu przedawnienia nie może zakończyć się przed upływem 2 (lub 5) lat. Przy sprzedaży B2B kupujący traci natomiast uprawnienia z tytułu rękojmi, jeżeli nie zbadał rzeczy w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach tego rodzaju i nie zawiadomił niezwłocznie sprzedawcy o wadzie, a w przypadku gdy wada wyszła na jaw później – jeżeli nie zawiadomił sprzedawcy niezwłocznie po jej stwierdzeniu.
Sprzedawca ma obowiązek ustosunkować się do złożonej reklamacji w przeciągu 14 dni. Jeżeli tego nie uczyni uważa się, że reklamację uznał. W przypadku uznania reklamacji należy uczynić zadość roszczeniom kupującego bez zbędnej zwłoki. Pamiętać należy, że reklamacja zawsze składana jest do osoby, od której kupuje się daną rzecz. Nie wyklucza to oczywiście możliwości dochodzenia roszczeń przez sprzedawcę od osób, od których on nabył wadliwy towar, jednak to bezpośrednio sprzedawca musi się do konkretnej reklamacji ustosunkować.
Konrad Cioczek
Specjalizuję się w prawie nowych technologii, prawie e-commerce, ochronie własności intelektualnej oraz prawie podatkowym.
